Τα δεκατρία σημεία και η Τουρκοανταρσία

Αδάμος Κόμπος

Διαβάζουμε κάποιες φορές άρθρα στον Τύπο, κυρίως «λογίων» ανθρώπων, στα οποία συνεχώς καταλογίζουν ευθύνες για την έναρξη της τουρκοανταρσίας του 1963-64, εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην επιβολή -όπως διατείνονται- της αλλαγής των «Δεκατριών Σημείων» στο Σύνταγμα μας, που έκανε ο Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.

Κατ’ αρχήν, αυτοί που έχουν αυτή την άποψη φαίνεται να είναι αμελέτητοι και ανιστόρητοι και καλά κάνουν να ανατρέξουν στις επίσημες ανακοινώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις εφημερίδες της τότε εποχής και στις μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν το ιστορικό της υποβολής και όχι επιβολής των «Δεκατριών Σημείων», για αλλαγές στο Σύνταγμα μας. Εάν μελετήσουν αυτά που προανάφερα, κι’ αν αφήσουν το μίσος που διατηρούν ακόμη εναντίον του Προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και εάν πάψουν να αυτομαστιγώνονται σαν Ελληνοκύπριοι, καταλογίζοντας την ευθύνη για την τουρκοανταρσία του 1963-64 στους Ελληνοκύπριους, «πουλώντας μούρη» στους Τουρκοκύπριους για να πετύχουν, δήθεν -όπως νομίζουν- την επαναπροσέγγιση, θα καταλάβουν ότι έχουν μέγιστο λάθος.

Ο Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος συνέταξε αυτό το έγγραφο για την υποβολή και συζήτηση με τους Τουρκοκύπριους κυρίως, στις 30 Νοεμβρίου του 1963. Μάλιστα, το έγγραφο αυτό το παρουσίασε στην τότε πολιτική ηγεσία η οποία το ενέκρινε για να υποβληθεί. Η βρετανική κυβέρνηση ήταν ενήμερη για το έγγραφο αυτό στο οποίο συμφωνούσε ο πρέσβης της στην Κύπρο, σερ Άρθουρ Κλάρκ. Έτσι, ο Πρόεδρος Μακάριος παρέδωσε το έγγραφο των προτεινομένων για συζήτηση αλλαγών στα «Δεκατρία Σημεία», στον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο, δρα Φαζίλ Κουτσιούκ, στις 6 Δεκεμβρίου 1963. Ταυτόχρονα, παρέδωσε αντίγραφα του εγγράφου στους πρέσβεις της Τουρκίας, της Ελλάδας και της Μεγάλης Βρετανίας.

Ουδέποτε άρχισε να επιβάλει αλλαγές των «Δεκατρίων Σημείων» στη λειτουργία του κράτους και δεν είχε καν πρόθεση να προχωρήσει πραξικοπηματικά στην επιβολή των αλλαγών αυτών. Απλά, ανάμενε να ακούσει και να συζητήσει με τους ενδιαφερόμενους, που ήταν κυρίως η τουρκοκυπριακή ηγεσία. Λέγεται ότι ο Τουρκοκύπριος αντιπρόεδρος, δρ Φαζίλ Κουτσιούκ, έδειξε κάποιο ενδιαφέρον για συζήτηση και συνεννόηση, όμως δεν διήρκεσε πολύ διότι τον έπιασε από το αυτί η Τουρκία, ως συνήθως. Την επομένη της υποβολής του εγγράφου, η τουρκική κυβέρνηση, μέσω της πρεσβείας της στη Λευκωσία, απάντησε αρνητικά και απαξιωτικά στον Πρόεδρο Μακάριο. Μάλιστα, άρχισε να τον κατηγορεί διεθνώς ότι πραξικοπηματικά επέβαλε την αλλαγή στα «Δεκατρία Σημεία» στο Σύνταγμα. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της Τουρκίας ξεκίνησαν μια μεγάλη προπαγάνδα εναντίον του Προέδρου Μακαρίου, πληροφορώντας τον τουρκικό λαό και τους Τουρκοκύπριους για το αναληθές γεγονός της επιβληθείσας αλλαγής στο Σύνταγμα. Υπόψιν ότι, ουδεμία αλλαγή έγινε στο κυπριακό Σύνταγμα και είναι, μάλιστα, αυτό που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα, εκτός από κάποιες πράξεις που επέβαλε το «δίκαιο της ανάγκης» ένεκα της εγκατάλειψης των Τουρκοκυπρίων πολιτειακών αρχόντων και κυβερνητικών υπαλλήλων από την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό έγινε για να μπορεί να λειτουργεί το κράτος, μέχρι να επιστρέψουν οι Τουρκοκύπριοι στις θέσεις τους.

Κανένας από τους Ελληνοκύπριους και τους ιθύνοντες της Κυπριακής Δημοκρατίας τους υποχρέωσε ή τους απείλησε να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους. Αυτός που τους υποχρέωσε ήταν μόνο η Τουρκία και οι εγκάθετοι της τρομοκράτες της Τ.Μ.Τ, εφαρμόζοντας τα διχοτομικά τους σχέδια, με απειλές και δολοφονίες.

Οι τουρκικές προετοιμασίες ξεκίνησαν από την ανεξαρτησία

Οι Τουρκοκύπριοι στασιαστές, ενθαρρυμένοι και βοηθούμενοι άμεσα και πολύ δραστικά από την Τουρκία, άρχισαν να προετοιμάζονται για την προσχεδιασμένη ανταρσία τους, προτού καν στηθεί η Κυπριακή Δημοκρατία, στις αρχές του 1959. Ουδεμία αφορμή δόθηκε από την ελληνοκυπριακή πλευρά για να προχωρούν σ’ αυτές τις προετοιμασίες, αφού και στον καταρτισμό της κρατικής μηχανής που συμφωνήθηκε να στηθεί στην βάση των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, τους αποδόθηκαν υπερπρονόμοια και δικαιώματα που δεν θα ήταν αποδεκτά να αποδοθούν σ’ ένα «νορμάλ» δημοκρατικό κράτος, όπου ισχύουν οι αρχές πλειοψηφίας-μειοψηφίας.

Το ερώτημα είναι σε τι χρειάζονταν οι εξοπλισμοί και οι στρατιωτικές προετοιμασίες των Τουρκοκυπρίων, που θα εστρέφοντο εναντίον του κράτους το οποίον άρχισε να στήνεται και ήσαν κι’ αυτοί συμμέτοχοι σ’ αυτό. Όπως αποκαλύφθηκε από έγγραφα, από πληροφορίες Τουρκοκυπρίων που δεν συμφωνούσαν σ’ αυτές τις ενέργειες και από παρακολουθήσεις Ελληνοκυπρίων κατασκόπων, η Τουρκία είχε ετοιμοπόλεμο στρατό Τουρκοκυπρίων, πλήρως εκπαιδευμένο και εξοπλισμένο, που αριθμούσε γύρω στις 10.000 άνδρες την περίοδο 1960-61. Η κυπριακή κυβέρνηση δεν διέθετε στρατιωτικές δυνάμεις, πέραν της μεικτής Αστυνομίας και του μεικτού Κυπριακού Στρατού, για να την υπερασπίσουν από την παράνομη στρατιωτική δύναμη των Τουρκοκυπρίων, σε περίπτωση που θα άρχιζαν επιθέσεις. Όλα αυτά προβλημάτιζαν την κυπριακή κυβέρνηση και ειδικά τον Πρόεδρο Μακάριο και την τότε πολιτική ηγεσία υπό τον Τάσο Παπαδόπουλο, Γλαύκο Κληρίδη, Πολύκαρπο Γιωρκάτζιη, Νίκο Κόση, Βάσο Λυσσαρίδη κ.τ.λ.

Η μόνη λύση με την οποία μπορούσε να αντιμετωπιστεί τυχούσα επιθετική και ανατρεπτική ενέργεια εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας και ιδιαιτέρως εναντίον των Ελληνοκυπρίων, ήταν η ίδρυση μυστικά, ιδιωτικού στρατού, εκτός του κράτους. Επιβαλλόταν να γίνει έτσι λόγω του ότι σ’ αυτό βρίσκονταν Τουρκοκύπριοι πολιτειακοί άρχοντες και υπάλληλοι.

Η ίδρυση αυτού του ιδιωτικού στρατού άρχισε να γίνεται στις αρχές του 1961 με την ονομασία «Οργάνωση», παίρνοντας στη συνέχεια το όνομα «Ακρίτας» από το ψευδώνυμο του αρχηγού της, Πολύκαρπου Γιωρκάτζιη. Η αποστολή της Οργάνωσης ήταν να προετοιμάσει και να εκπαιδεύσει στρατιωτικά Ελληνοκύπριους, για να αντιμετωπίσουν την Τουρκοκυπριακή επιθετικότητα που καλλιεργείτο. Όπλα δεν υπήρχαν παρά μόνο μερικά παλιά από τον Αγώνα της ΕΟΚΑ. Ο σχεδόν πλήρης εξοπλισμός των μελών της Οργάνωσης έγινε στις αρχές του 1964 μετά την εκδήλωση της Τουρκαοανταρσίας, τον Δεκέμβριο του 1963, κινδυνεύοντας να καταληφθούν ελληνοκατοικούμενες περιοχές, λόγω της υπεροπλίας και εκπαίδευσης των επιτιθέμενων Τούρκων και Τουρκοκυπρίων. Πέτυχαν όμως να καταλάβουν μεγάλες περιοχές βορείως της Λευκωσίας, ολόκληρο σχεδόν τον Πενταδάκτυλο, μεγάλες περιοχές της Τηλλυρίας και αρκετές περιοχές των κυριοτέρων πόλεων.

Πότε άρχισε η Τουρκοανταρσία;

Οι Τουρκοκύπριοι στασιαστές και οι Τούρκοι αξιωματικοί και στρατιώτες, που τους καθοδηγούσαν και τους έλεγχαν, σύμφωνα με έγγραφα που βρέθηκαν, είχαν προγραμματίσει και σχεδιάσει να αρχίσουν την επιθετική τους δράση τα ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου του 1963, ενόσω θα είμαστε στις εκκλησίες. Όμως από συγκυρία άρχισαν τις επιθέσεις τους την νύκτα της 20ης προς την 21ην Δεκεμβρίου. Αυτές οι επιθετικές τους δραστηριότητες ξεκίνησαν όχι λόγω της υποβολής για αλλαγή των «Δεκατριών Σημείων» του Συντάγματος, αλλ’ ούτε ότι αδικήθηκαν ή ενοχλήθηκαν από τους Ελληνοκύπριους. Απλά, ήταν πανέτοιμοι από τις αρχές του 1960 να αρχίσουν την ανταρσία τους εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ελληνοκυπρίων που την υποστήριζαν. Εφάρμοζαν κατά γράμμα μέχρι και σήμερα ακόμη τα σχέδια του Νιχάτ Ερίμ για επανάκτηση της Κύπρου. Δεν ήταν διακοινοτικές ταραχές, όπως κάποιοι σήμερα ισχυρίζονται, αλλά μια οργανωμένη στρατιωτική εξέγερση και επίθεση εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας που στόχο είχε την κατάληψη όσον το δυνατό μεγάλου μέρους του ελεγχόμενου απ’ αυτή εδάφους, για να προετοιμάσουν προγεφύρωμα, που θα τους βοηθούσε στην εγκαθίδρυση τουρκοκυπριακής διοίκησης αρχικά και κατόπιν την συνένωση τους με την Τουρκία. Επίσης, στόχος τους με τις καταλήψεις εδαφών ήταν η αποαναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, βοηθούμενοι από την Τουρκία, τη Μεγάλη Βρετανία, τις ΗΠΑ. Σ’ αυτό το κομμάτι των προσπαθειών τους απότυχαν, λόγω της μεγάλης υποστήριξης που είχαμε από τα Αδέσμευτα κράτη στα Ηνωμένα Έθνη.

Όλα αυτά καταδεικνύουν ότι δεν ήταν διακοινοτικές ταραχές αλλά Τουρκοανταρσία και η αιτία δεν ήσαν τα «Δεκατρία Σημεία», αλλά ο μακροχρόνιος προγραμματισμός τους.

Αδάμος Κόμπος

Είναι επιχειρηματίας στον τομέα των ηλεκτρονικών εξαρτημάτων και συσκευών. Είναι πρόεδρος του «Ιδρύματος Μάρω Κόμπου», που στηρίζει θεραπείες καρκινοπαθών στο εξωτερικό.

Πηγή: https://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/1157969/ta-dekatria-simeia-kai-i-toyrkoantarsia