Πενταμερής: Δούρειος ίππος και εργαλείο διχοτόμησης το κεκτημένο των συνομιλιών
του Γιάννου Χαραλαμπίδη*
Ενώ οι Βρετανοί είναι έτοιμοι να στήσουν τη δική τους κομπίνα στην περίπτωση που θα συγκληθεί Πενταμερής, με σκοπό να προωθήσουν μια συγκαλυμμένη συνομοσπονδία, το λεγόμενο κεκτημένο των συνομιλιών εξελίσσεται μαζί με την πολιτική ισότητα σε εργαλείο της διχοτόμησης, ακόμη και αν αυτή ονομαστεί χαλαρή ομοσπονδία.
Υποδοχή με drones
Την ίδια στιγμή:
1) Η Άγκυρα εμπεδώνει τη γεωστρατηγική και γεωπολιτική της ισχύ υποδεχόμενη την 1η Δεκεμβρίου στην Κύπρο την ειδική απεσταλμένη του ΓΓ των Ην. Εθνών στο Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ, με drones και τουρκικά μαχητικά που σαρώνουν σχεδόν επί καθημερινής βάσεως τον εναέριο χώρο της Κύπρου και με το «Μπαρμπαρός» και τον τουρκικό στόλο να βρίσκονται μονίμως πλέον στα οικόπεδα 5 και 6 της Κυπριακής ΑΟΖ.
2) Ο Ερσίν Τατάρ απειλεί ότι θα προχωρήσει σε νέα τετελεσμένα και επιμένει σε συνομοσπονδιακή λύση στη βάση των δυο κρατών.
Η εκτίμηση
Η Κυβέρνηση εκτιμά ότι η κ. Λουτ θα θελήσει να εισπράξει την σύμφωνο γνώμη των μερών για τη συμμετοχή τους σε μια Πενταμερή, χωρίς όμως να αναδείξει, δημοσίως τουλάχιστον, τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των μερών ανάμεσα στη χαλαρή ομοσπονδία και τη συνομοσπονδία.
Οι Βρετανοί έχουν έρθει ήδη σε επαφή με την κ. Λουτ και τον κ. Γκουτέρες στο παρασκήνιο, θεωρώντας ότι οι διαφορές μπορούν να γεφυρωθούν. Κατά τη δική τους εκτίμηση, το είπε, άλλωστε, δημόσια και ο πρέσβης τους στη Λευκωσία, τα δυο κράτη μπορούν να χωρέσουν σε μια ομοσπονδία, εννοώντας τη χαλαρή ομοσπονδία του Προέδρου Αναστασιάδη, που βρίσκεται στα όρια της συνομοσπονδίας.
Το κλειδί του Λονδίνου
Κλειδί για τους Βρετανούς είναι η πολιτική ισότητα και πώς αυτή θα κατανεμηθεί μέσα από βασικές συνταγματικές διατάξεις που θα δίνουν περισσότερες εξουσίες στα κρατίδια παρά στην όποια κεντρική εξουσία. Εκτιμούν, μάλιστα, ότι το κεκτημένο των συνομιλιών βρίσκεται προς την ορθή κατεύθυνση, αφού:
Το κατάλοιπο εξουσίας ανήκει πλέον στα κρατίδια. Όσες εξουσίες δεν ανήκουν στην Κεντρική Κυβέρνηση, θα ανήκουν στα κρατίδια. Δηλαδή τα κρατίδια θα παράγουν πρωτογενή εξουσία. Η αρχή αυτή είναι ανάλογη της αρχής της επικουρικότητας όπως αυτή ισχύει στην ΕΕ. Δηλαδή, όσες εξουσίες δεν ασκούνται από τις Βρυξέλλες, ασκούνται από τα κράτη, στα οποία ανήκει η πηγή της κυριαρχίας και της παραγωγής πρωτογενούς δικαίου.
Η θέση του κατάλοιπου εξουσίας ενισχύεται από τη συμφωνία Αναστασιάδη - Έρογλου ότι η κυριαρχία πηγάζει από κοινού από τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους, χωρίς να υπάρχει ρητή αναφορά σε έναν και ενιαίο λαό. Η τουρκική πλευρά έχει, σύμφωνα με τους Βρετανούς και άλλους, τη δυνατότητα να δίνει τη δική της ερμηνεία περί δύο λαών και χωριστών κυριαρχιών, καθώς και του δικαιώματος αυτοδιαθέσεως που θα εκφραστεί μέσα από χωριστά δημοψηφίσματα.
Την απώλεια του δικαιώματος ψήφου στις εθνικές εκλογές σε όσους Ελληνοκύπριους επιστρέψουν στον βορρά. Το δικαίωμα της ψήφου είναι συμφυές και αυθύπαρκτο με την πατρίδα και το κράτος. Η απώλεια του δικαιώματος της ψήφου στον βορρά παραπέμπει στη λογική χωριστού κράτους και στο ότι ο βορράς θα είναι πλέον εσαεί τουρκικός.
Πέραν των ανωτέρω, οι Βρετανοί θεωρούν ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να δώσει διαβεβαιώσεις στην τουρκοκυπριακή περί του θέματος της πολιτικής ισότητας όπως η ίδια η Άγκυρα την ερμηνεύει. Επί τούτου, η θέση του Προέδρου στο Εθνικό ήταν ότι η αποδοχή της πολιτικής ισότητας όπως την αντιλαμβάνονται οι Τούρκοι οδηγεί σε συνομοσπονδία.
Οι εκτιμήσεις της Κυβέρνησης
Κυβερνητικοί κύκλοι αναφέρουν ότι:
1. Η τουρκική πλευρά είναι δυνατό να μη θέσει ευθέως το θέμα των δυο κρατών αλλά αυτό της πολιτικής ισότητας για να περάσει τις συνομοσπονδιακές της θέσεις με αυτόν τον τρόπο και με τη στήριξη των Βρετανών.
2. Η τουρκική πλευρά ζητά χρονοδιαγράμματα, δηλαδή ημερομηνία λήξης της διαδικασίας και τη δέσμευση ότι, εάν δεν υπάρξει αποτέλεσμα στις συνομιλίες, να έχουν οι Τουρκοκύπριοι τη δυνατότητα να αποφασίσουν τι θέλουν, χωρίς να υπάρχουν εμπόδια από τη Διεθνή Κοινότητα.
Οι ίδιες κυβερνητικές πηγές εκτιμούν ότι εάν γίνει δεκτή μια τέτοια διαδικασία, τότε η ελληνοκυπριακή πλευρά θα βρεθεί ενώπιον της εξής παγίδας: Να οδηγήσει η Άγκυρα με έντεχνο τρόπο τη διαδικασία σε αδιέξοδο και να εισπράξει είτε με την αποδοχή των τουρκικών αξιώσεων μέσω συνομιλιών τη διχοτόμηση ή μετά τις συνομιλίες αφού θα εκτιμά ότι πλέον έχει λυμένα τα χέρια.
Εγγυήσεις και στρατός κατοχής
Στα ανωτέρω προστίθενται οι συνεχείς απειλές της Άγκυρας ότι θα συνεχίσει τα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο, ενώ ταυτοχρόνως δεν υπάρχει καμιά αλλαγή στην τουρκική πολιτική ως προς ουσιώδη σοβαρά ζητήματα.
Αντιθέτως, η Τουρκία επιμένει:
Πρώτον, στην εκ περιτροπής Προεδρία.
Δεύτερον, στην παραμονή τουρκικών στρατευμάτων σε μεταβατικό στάδιο ως και 15 ετών. Ή και στην παρουσία τουρκικής Βάσης στο μοντέλο των βρετανικών, δηλαδή με κυριαρχικά δικαιώματα.
Τρίτον, στην ανακατανομή της κυπριακής ΑΟΖ μεταξύ της Τουρκίας, του ψευδοκράτους που θα εξελιχθεί σε ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος και των ελεύθερων περιοχών, που θα υποβιβαστούν σε ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος.
Τέταρτον, στις εγγυήσεις μέσω μάλιστα του Τατάρ.
Τουρκική κυριαρχία στην ΑΟΖ
Ούτως ή άλλως η Τουρκία εμπεδώνει τη στρατιωτική κυριαρχία της στην περιοχή. Και δεν έχει πρόθεση να υποχωρήσει από τα στρατηγικά κεκτημένα που δημιουργεί επί του εδάφους και στη θάλασσα.
Απόδειξη τούτων αποτελεί:
α) Η μόνιμη πλέον παρουσία των ερευνητικών τουρκικών σκαφών και των πολεμικών πλοίων στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτήν τη στιγμή είναι μονίμως παρκαρισμένο το «Μπαρμπαρός» στα οικόπεδα 5 και 6, ενώ ο χώρος ενώνεται προς το Καστελόριζο μέσω της δράσης του «Ορούτς Ρέις» με τα πολεμικά συνοδευτικά σκάφη.
Δεν υπάρχει λόγος για την Άγκυρα να παραδώσει χωρίς κόστος έναν γεωπολιτικό χώρο, όπως το διεθνές δίκαιο καθορίζει, στους Κυπρίους σε περίπτωση λύσης. Η αναθεωρητική της πολιτική το αντίθετο επιβάλλει. Αυτά τα οποία είναι σήμερα παράνομα με βάση το διεθνές δίκαιο θέλει να τα μετατρέψει την επαύριον σε νόμιμα με την σύμφωνο γνώμη των Κυπρίων και δη της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας, που έχει τον νόμιμο τίτλο ιδιοκτησίας.
Η Τουρκία δεν επιδιώκει την παραγωγή πρωτογενούς δικαίου μόνο μέσα από τη λύση, αλλά ταυτοχρόνως και σε ό,τι αφορά το διεθνές δίκαιο. Άλλωστε, οι δυο αυτές πτυχές είναι αλληλένδετες.
Ήδη, η Άγκυρα έχει πυκνώσει τις πτήσεις των δικών της drones στα κατεχόμενα και εντός των 12 ναυτικών μιλίων της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και εντός της ΑΟΖ. Οι εξορμήσεις γίνονται σχεδόν καθημερινώς από το Λευκόνοικο και από αεροδρόμια της Τουρκίας με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών για τις θέσεις της Εθνικής Φρουράς και τον εντοπισμό ασύρματων δικτύων, με ό,τι αυτό σημαίνει.
Ανάλογη και πιο έντονη είναι η δράση των τουρκικών drones εντός των θαλασσών της Κύπρου, όπου πλέουν διαφόρων εθνικοτήτων πλοία και δη πολεμικά στο πλαίσιο αποστολών. Αυτή η δράση των τουρκικών drones εκτείνεται προς το Καστελόριζο και το υπόλοιπο Αιγαίο. Το μήνυμα της Άγκυρα είναι ότι οι δικές της δυνάμεις ελέγχουν τον θαλάσσιο και εναέριο χώρο, χωρίς πρόθεση παράδοσής του.
Το μοναδικό κράτος στην περιοχή, που μπορεί να περιορίσει τα τουρκικά drones, είναι αυτό του Ισραήλ. Και το πράττει για την εξυπηρέτηση των δικών του συμφερόντων και όχι των δικών μας, εκτός του σημείου που τα δικά τους συμφέροντα ενδέχεται να συμπίπτουν με εκείνα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Άλλωστε, ο πολιτικός ρεαλισμός λέει ότι εάν θέλεις να υπερασπιστείς τα εθνικά σου συμφέροντα, ή πρέπει να αγοράσεις οπλικά συστήματα ή θα πρέπει να περάσεις σε συμπαραγωγές. Οι κυπριακές πολιτικές ηγεσίες δεν επέδειξαν τέτοια πρόθεση, παρότι οι πολίτες έχουν πληρώσει ώς σήμερα φορολογίες πέραν των 4 δις ευρώ, από τα οποία μόνο τα μισά περίπου δόθηκαν για την άμυνα. Τα άλλα σπαταλήθηκαν στις μαύρες τρύπες της διαφθοράς.
Η κόκκινη γραμμή
Ο Πρόεδρος έχει υπαναχωρήσει από την τελευταία κόκκινη γραμμή. Ότι, δηλαδή, δεν μπορούν να διεξάγονται συνομιλίες με τον τουρκικό στόλο στην Κυπριακή ΑΟΖ και το πιστόλι στον κρόταφο. Η τουρκική NAVTEX για την παράνομη δράση των τουρκικών ερευνητικών και πολεμικών πλοίων στην Κυπριακή ΑΟΖ λήγει στις 16 Φεβρουαρίου του 2021. Δεν έχει, όπως είναι φυσιολογικό, καθοριστεί ημερομηνία για την Πενταμερή.
Κυβερνητικές πηγές εκτιμούν ότι εάν ο Γ.Γ. του ΟΗΕ αποφασίσει τη σύγκληση Πενταμερούς, αυτή θα πραγματοποιηθεί στις αρχές του επόμενου έτους. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι:
Α) Εάν είναι μετά τις 16 Φεβρουαρίου θα μπορεί να προβληθεί ο ισχυρισμός ότι είναι κίνηση καλής θελήσεως υπό την έννοια ότι η Τουρκία δεν θα ανανεώσει την παράνομη NAVTEX της μετά τις 16 Φεβρουαρίου.
Β) Η άφιξη της κ. Λουτ στην Κύπρο και η προοπτική της Πενταμερούς εκμηδενίζει την αξίωση της κυπριακής Κυβέρνησης για την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας, η οποία, σε μια τέτοια περίπτωση, θα βρει το πρόσχημα για να αποφύγει την Πενταμερή και να προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες κατηγορώντας και την κυπριακή Κυβέρνηση και την ΕΕ.
Και αυτό θα συμβεί λόγω της λανθασμένης τακτική της Λευκωσίας, η οποία αποδέχθηκε την Πενταμερή χωρίς να ζητήσει από την Άγκυρα την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεών της, όπως αυτές προκύπτουν μέσα από τα ψηφίσματα των Ην. Εθνών και την Προεδρική Δήλωση για την Αμμόχωστο. Αυτό σημαίνει αφενός την ανάκληση της απόφασης για το άνοιγμα τμήματος του παραλιακού μετώπου των Βαρωσίων και, αφετέρου, την έναρξη των διαδικασιών της επιστροφής της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της.
Τι θα κάνουν; Θα σηκωθούν να φύγουν…
Την περασμένη Πέμπτη, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν θα δεχθεί να τεθεί στις συνομιλίες η νέα ιδέα της συνομοσπονδίας και των δυο κρατών. Ερώτημα, λοιπόν: Τι θα πράξει ο Υπουργός των Εξωτερικών και ο Πρόεδρος εάν θέσουν οι Τούρκοι στην Πενταμερή τη συνομοσπονδία; Θα σηκωθούν να φύγουν και να κατηγορηθούν ότι εγκατέλειψαν τις συνομιλίες;
Γιατί δεν αξιώνουν από την κ. Λουτ να καθαρίσει το σκηνικό από τώρα στην εξής βάση:
Εάν η Τουρκία επιμένει στην κατάθεση νέων ιδεών για συνομοσπονδία δεν μπορεί να συγκληθεί Πενταμερής, διότι δεν έχει ο Γ.Γ. των Ην. Εθνών τέτοια εντολή από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Ούτε η Χάρτα των Ην. Εθνών τού επιτρέπει κάτι τέτοιο, εκτός και αν γίνει αποδοχή από τη Λευκωσία.
Βεβαίως υπάρχει και η βρετανική φόρμουλα:
Να μην τεθεί ρητώς η συνομοσπονδία στις συνομιλίες, αλλά μέσω της πολιτικής ισότητας και διά των θέσεων του Προέδρου περί χαλαρής ομοσπονδίας να χωρέσουν, όπως είπε ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής, τα δυο κράτη σε μια ομοσπονδία. Και έτσι θα έχουν την ψευδαίσθηση ότι θα εμπαίξουν τον λαό για άλλη μια φορά…
Comments