Η Τριμερής Διάσκεψη Του Λονδίνου, 29 Αυγ. 1955
H έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, την 1η Απριλίου 1955, ο οποίος ήταν πλήρες εναρμονισμένος με το πνεύμα και πολιτικές της εποχής (που ευνοούσε την αποαποικιοποίηση και ήταν συμπαθείς στους αγώνες λαών οι οποίοι αγωνίζονταν για την ελευθερία τους), άλλαξε τα δεδομένα στο Κυπριακό. Η Αγγλία έπρεπε να λάβει δραστικά μέτρα στην αντιμετώπισή του , για να δικαιολογήσει την εμμονή της στο να μην δίνει στους Κύπριους την ελευθερία τους.
Σημαντικό βήμα στην εξουδετέρωση του αιτήματος των Κυπρίων για αυτοδιάθεση ήταν η πρόσκληση για την Τριμερή Συνάντηση του Λονδίνου του 1955. Ήταν μια κίνηση επιβολής της ηγεμονίας της Μεγάλης Βρετανίας μεσώ ηγεμονικών συμμαχιών (με την Τουρκία, ο εχθρός του εχθρού μου σύμμαχός μου) και εφαρμόζοντας ταυτόχρονα την στρατηγική του Διαίρει και Βασίλευε ( Ελλάδα εναντίων Τουρκίας, Τουρκοκύπριοι εναντίων Ελληνοκυπρίων). Η παραπλανητική Αγγλική πρόσκληση, καλούσε την Ελλάδα και Τουρκία στο Λονδίνο, για να συζητήσουν μαζί με την Αγγλία: «…επί πολιτικών και αμυντικών ζητημάτων, που επηρεάζουν την Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου» (Κρανιδιώτης, 1981, p. 93).
Ενδεικτικόν της Αγγλικής επιτηδειότητας (αλλά και ισχύος να επιβάλει την θέλησή της) είναι ότι, ενώ η πρόσκληση αφορούσε την συζήτηση θεμάτων ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου, και μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα συζητιόταν μεταξύ άλλων και το Κυπριακό, δεν προσκαλέστηκα άλλες επηρεαζόμενες χώρες, πχ Αίγυπτος, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ.
Ενδεικτικόν της Ελληνικής υποχωρητικότητας και σύμπλευσης με τον ισχυρό είναι ότι, η Ελλάδα δέχθηκε να παραστεί χωρίς καμιά δήλωση ή προϋπόθεση για να προστατεύσει, όχι μόνο τα δικαιώματα των Ελλήνων Κυπρίων, αλλά και τα συμφέροντα της ίδιας της Ελλάδος.
Η αποδοχή της πρόσκλησης από την Ελλάδα, παρά τις έντονες αντιδράσεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ήταν ένα τραγικό λάθος της Ελληνικής διπλωματίας. Ο Άγγλος πρωθυπουργός, Anthony Eden, στα απομνημονεύματά του αποδίδει τα εξής στον Μακάριο: « Πιστεύουμε ακραδάντως ότι η σύγκληση μιάς διασκέψεως αποτελεί παγίδα και είναι μέσο αναβολής με σκοπό την υπονόμευση της ελληνικής προσφυγής εις τα Ηνωμένα Έθνη και ακόμη με σκοπό να περιπλακούν τα πράγματα σε τέτοιο σημείο που να καθίσταται δύσκολη οποιαδήποτε διευθέτηση»(Τερλεξής, 2004, p. 222).
Η Τουρκία, η οποία με την Συνθήκης της Λωζάννης, είχε αποποιηθεί των δικαιωμάτων της στην Κύπρο, έμπαινε από την πίσω πόρτα σαν ενδιαφερόμενο μέρος και δικαιούχος παράγοντας στην λύση του Κυπριακού. Ακόμα και για τους Άγγλους, όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο τότε Άγγλος Υπουργός Εξωτερικών Harold Macmillan, ήταν τεράστια έκπληξη, η ευκολία με την οποία η Ελλάδα δέχθηκε την πρόσκληση, χωρίς οποιεσδήποτε επιφυλάξεις η εξαιρέσεις (Κρανιδιώτης, 1981, p. 95).
Οι εργασίες της Τρίμερους άρχισαν στο Lancaster House στο Λονδίνο, στις 29 Αυγούστου, 1955. Οι περισσότεροι των Βρετανικών στόχων εκπληρωθήκαν. Ήταν ευχής έργον, ότι στης 26 Ιουλίου του 1955, μετά από τις έντονες κινητοποιήσεις και διαβήματα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, η Ελλάδα κατέθεσε νέα προσφυγή στον ΟΗΕ πριν την έναρξη της Τριμερούς (Κρανιδιώτης, 1981, p. 99).
Τραγικό απότοκο της Τριμερούς για την Κύπρο: η Τουρκία, με την συναίνεση της Ελλάδας, απέκτησε ρόλο και λόγο στο Κυπριακό. Ο Fatin Zorlu, υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας, πέρα από κάθε λογική και νομική τεκμηρίωση, επικαλούμενος την Συνθήκη της Λωζάννης, υποστήριξε ότι, από την στιγμή που η Μεγάλη Βρετανία αποποιηθεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην Κύπρο, αυτά πρέπει να επιστρέψουν στην Τουρκία η οποία τα είχε πριν την υπογραφή της συνθήκης. Άρα το Κυπριακό δεν ήταν ένα πρόβλημα μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας ή Κύπρου και Βρετανίας, αλλά Τουρκίας και Βρετανίας (Κρανιδιώτης, 1981, p. 95). Πέραν αυτού, έθετε ζήτημα της ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων αλλά και της ιδίας της Τουρκίας λόγω της γεωστρατηγική σημασίας της Κύπρου (Θεοδωρόπουλος, 2018, p. 127).
Φυσικά, όπως πολύ αργότερα μας αποκάλυψε ο ΥΠ.ΕΞ. της Τουρκίας, Ahmet Davutoglu, στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος» (Davutoglu, 2010), και ένας Τουρκοκύπριος να μην υπήρχε στην Κύπρο έπρεπε να τον ανακαλύψουν, καθώς «…καμιά χώρα δεν μπορεί να μένει αδιάφορη σε ένα τέτοιο νησί που βρίσκεται στην καρδιά του ζωτικού της χώρου» (Davutoglu, 2010). Η Κύπρος, σε Ελληνικά χέρια, θα έκλεινε τον Ελληνικό βρόγχο γύρο από την Τουρκία αποκόπτοντάς την από την πρόσβαση στην ελεύθερη θάλασσα και περικυκλώνοντάς την από Ελληνικό στρατό.
Η διάσκεψη έληξε άδοξα στις 7 Σεπτεμβρίου, με τους Άγγλους επικαλούμενοι τις συμβατικές τους υποχρεώσεις στην περιοχή να αδυνατούν να δώσουν αυτοδιάθεση και να προτείνουν ένα σχέδιο αυτοδιοίκησης στο οποίο θα συμμετείχαν Ελληνοκύπριοί και Τουρκοκύπριοι, την Ελλάδα να συμμερίζεται τις Αγγλικές προτάσεις και την Τουρκία να είναι ανένδοτη και να επιμένει στην διατήρηση της Βρετανικής κυριαρχίας έως έχει.
Μετά τον Β’ΠΠ, όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις ένιωθαν ότι χρωστούσαν την εξουσία τους στους Άγγλους (Ιεροδιακόνου, 1970, p. 35). Tόσο οικονομικά, όσο και πολιτικά αλλά και στρατιωτικά η Ελλάς ήταν εξαρτώμενη των δύο Μεγάλων Δυνάμεων: Αγγλίας και ΗΠΑ. O Γεώργιος Παπανδρέου, το 1950 δήλωνε: «Η Ελλάς αναπνέει με δύο πνεύμονας, τον μεν αγγλικόν, τον δε αμερικανικόν, και δι' αυτό δεν ημπορεί να πάθει ασφυξίαν λόγω του Κυπριακού» (Δρουσιότης, 2006).
Η Αγγλία, χρησιμοποιώντας της επιρροή της πάνω στην κυβέρνηση της Ελλάδας, αλλά και με παρεμβάσεις των ΗΠΑ μέσω του ΥΠ.ΕΞ. Dulles (Mallinson, 2010, p. 58) την ξεγέλασε/ υποχρέωσε, να συμμετάσχει στην Τριμερή με πρωταρχικό σκοπό να εμπλέξει την Τουρκία στο Κυπριακό ώστε: να στρέψει την Ελλάδα εναντίον της Τουρκίας και κατά επέκτασιν τους Ελληνοκύπριους εναντίων των Τουρκοκυπρίων.
Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να δικαιολογήσει την παρουσία της στο νησί, έως ο μόνος σταθεροποιητικός παράγοντας, ο οποίος θα αποσιωπούσε την σύγκρουση Ελλάδας-Τουρκίας. Μία σύγκρουση που θα έθετε σε κίνδυνο την διεθνή ειρήνη σε μια τόσο εύθραυστη περιοχή του κόσμου, και σε κίνδυνο την συνοχή της νότιο-ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, το μαξιλαράκι προστασίας της Δύσης στην επέλαση του κομμουνισμού.
Επιμέρους στόχοι των Βρετανών ήταν:
α) να προλάβουν την διεθνοποίηση του προβλήματος με μια νέα προσφυγή στον ΟΗΕ,
β) να κρατήσουν τις πρωτοβουλίες εξεύρεσης λύσης στα πλαίσια του ΝΑΤΟ,
γ) να χρησιμοποιήσουν την επιρροή της Ελληνικής κυβέρνησης για να κάμψουν το ηθικό και αγωνιστικότητα των Ελλήνων Κυπρίων,
δ) να παρακάμψουν τον Μακάριο,
ε) να εκτρέψουν το θέμα από την διεθνή του διάσταση, σαν δικαίωμα αυτοδιάθεσης ενός υπόδουλου λαού, και να το μετατρέψουν σε μία ελληνοτουρκική διένεξη.
Τραγικός επίλογος, για να δικαιολογήσει η Τουρκία το λαϊκό έρεισμα στα δικαιώματά της στην Κύπρο, το πογκρόμ κατά των Ελλήνων τον Σεπτέβριο του 1955 σε Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη.
Comments