15η Μαΐου του 1919 : Απελευθέρωση της Σμύρνης

Με την Συνθήκη του Μούδρου, που υπογράφτηκε στον όρμο του Μούδρου της Λήμνου, στις 30 Οκτωβρίου, 1918, μεταξύ των Συμμαχικών Δυνάμεων της Αντάντ και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έληξε και τυπικά ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Οι υπογραφές στην Συνθήκη του Μούδουρου

Οι νικήτριες δυνάμεις έδωσαν στην Ελλάδα την διοίκηση της «Ζώνης της Σμύρνης», για την προστασία του χριστιανικού πληθυσμού που ζούσε μέσα και γύρω από την πόλη.

Από τις 15 Μαΐου, 1919, μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου 1922 (ημέρα Εθνικής Συμφοράς και προδοσίας) η Σμύρνη και η ευρύτερη περιοχή γύρο από αυτήν ήταν κάτω από Ελληνική διοίκηση, πολιτική και στρατιωτική.

Με την Συνθήκη των Σεβρών , 10 Αυγούστου 1920 δινόταν και τυπικά στην Ελλάδα η «Ζώνη της Σμύρνης», όπου, σύμφωνα με τα άρθρα 65-83 της Συνθήκης, μετά από 5 χρόνια και κατόπιν δημοψηφίσματος των κατοίκων της θα μπορούσε να προσαρτηθεί στην Ελλάδα.

Την πολιτική διοίκηση ασκούσε η «Ύπατη Αρμοστεία Σμύρνης», με επικεφαλής τον Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη, ενώ η στρατιωτική από το «Σώμα Στρατού Σμύρνης».

Η απόβαση του Ελληνικού στρατού, στις 15 Μαΐου του 1919 (2/5/19 με το παλαιό ημερολόγιο) γιορτάστηκε δεόντως από τους Έλληνες. Την προηγούμενη, ο κατόπιν Εθνομάρτυρας Άγιος Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, από το μπαλκόνι της μητρόπολής διάβασε στο πλήθος των πιστών το τηλεγράφημα του Βενιζέλου. Φανερά συγκινημένος, στο χέρι του κρατούσε το τηλεγράφημα, το κουνούσε και το έδειχνε στον κόσμο.

Ο Εθνομάρτυρας Άγιος Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος,

με το τηλεγράγημα του Βενιζέλου στο χέρι

Πέρασαν πάρα πολλά λεπτά για να μπορέσει να μιλήσει: «Νυν απολύεις τον δούλον σου, Δέσποτα... ότι είδον οι οφθαλμοί μου». Με τον κόσμο από κάτω να κλαίει γοερά, με πολύ προσπάθεια και με λυγμό διαβάζει:

«Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν, ο Θεός μάς λυπήθηκε Χριστιανοί. Στήτε καλώς. Αύριον την πρωίαν 2 Μαΐου ο Ελληνικός Στρατός υπό τον συνταγματάρχην Ζαφειρίου θα καταλάβει την Σμύρνην...».

Ο κόσμος όλος έκλαιγε, έκαναν το σταυρό τους, πέρασε ώρα πολλή για να συνέλθουν. Ύστερα άρχισαν να τρέχουν στις γειτονιές και τα χωριά, να μεταφέρουν το Αναστάσιμον νέον της Απελευθέρωσης.

Την επομένη, χιλιάδες λαού από την Σμύρνη και τα περίχωρα, έτρεξαν από την αυγή στην προκυμαία περιμένοντας τα καράβια με τον Ελληνικό στρατό. Πρώτος ανάφανε ο θρυλικός «Αβέρωφ», τον ακολουθούσε το «Πατρίς» με το 34ο Ευζωνικό Σύνταγμα. Τόσο μεγάλη ήταν η κοσμοσυρροή που οι εύζωνες δεν έβρισκαν τόπο να πατήσουν για να αποβιβαστούν.

Τόσο μεγάλη ήταν η χαρά και η συγκίνηση που, στην θέα της Πολεμικής Σημαίας, κλήρος και λαός με λυγμό έψαλαν « την Υπέρμαχο Στρατηγό », και ο Χρυσόστομος με τα χρυσοποίκιλτα άμφιά του και το Σταυρό στο χέρι ευλογούσε τα Ελληνικά όπλα. Ύστερα γονάτισε, και ευχαρίστησε τον Θεό. Αυτή είναι η ευτυχέστερη ημέρα της ζωής του.

Αυτήν την στιγμή την περίμεναν εδώ και 500 χρόνια. Από σκλαβωμένοι ραγιάδες, ελεύθεροι Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι.

Δυστυχώς, το όνειρο γρήγορα έγινε εφιάλτης, και στις 9 Σεπτεμβρίου του 1922, προδομένοι από την ανικανότητα της βασιλικής κυβέρνησης, και τους «συμμάχους» μας, η Σμύρνη, και ο Ελληνισμός της Ιωνίας, σφαγιάζεται από τους Νεότουρκους. Μαζί τους και ο Εθνομάρτυρας Άγιος Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, που ενσυνείδητα επέλεξε να μείνει με το ποίμνιό του και να υποφέρει μαρτυρικό και εξευτελιστικό θάνατο στα χέρια του τουρκικού όχλου.

Αντώνης Κ. Σιβιτανίδης, M.Sc., B.Sc.

Μέλος Εκτελεστικού Γραφείου ΔΗ.ΚΟ.