Η αποχώρηση των ΗΠΑ επικαιροποιεί το μεγάλο στρατηγικό παιχνίδι στην ευρασιατική σκακιέρα

Το παιχνίδι στη σκακιέρα της Μ. Ανατολής ξαναπαίζεται. Τους νέους όρους φαίνεται να θέλει να επιβάλει ο Πρόεδρος Τραμπ αλλ’ υπό δυσμενέστερες συνθήκες, επειδή σήμερα οι παίκτες είναι περισσότεροι, πιο απρόβλεπτοι και άκρως επικίνδυνοι. Η υπεύθυνη διπλωματία καλείται ξανά να αποδείξει την ικανότητά της να προλάβει νέα, ίσως μη αναστρέψιμη, ανάφλεξη στην πιο εύφλεκτη περιοχή του κόσμου. Ο Zbigniew Brzezinski, μέγας θεωρητικός του ρεαλισμού και οπαδός των θεωριών του Halford Mackinder και του Nicholas J. Spykman, στο σύγγραμμά του «Η μεγάλη σκακιέρα» (1997), έγραψε πως, για τις Ην. Πολιτείες, το σημαντικότερο γεωπολιτικό βραβείο είναι η Ευρασία. Επισήμανε πως η Ευρασία είναι η μεγαλύτερη ήπειρος της Γης. Όποια δύναμη κυριαρχεί στην Ευρασία, μπορεί να ελέγξει δύο από τις σημαντικότερες και πλουσιότερες περιοχές του πλανήτη. Μετά από τις ΗΠΑ, οι έξι πιο ισχυρές οικονομίες βρίσκονται σε αυτήν την περιοχή, όπως και τα κράτη που διαθέτουν τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό για στρατιωτικές δαπάνες. Οι δύο πολυπληθέστερες δυνάμεις που διεκδικούν περιφερειακή ηγεμονία και παγκόσμια επιρροή ανήκουν στην Ευρασία όπως και όλες οι πυρηνικές δυνάμεις, πλην των ΗΠΑ.

Η Ευρασία, επέμενε ο Brzezinski, είναι μία σκακιέρα στην οποία δίνεται ασταμάτητα η μάχη για την παγκόσμια ηγεμονία. «Η γεωστρατηγική - η στρατηγική διαχείριση γεωπολιτικών συμφερόντων - μπορεί να συγκριθεί προς μία σκακιέρα. Η ευρασιατική σκακιέρα περιλαμβάνει όχι δύο αλλά περισσότερους παίκτες, με διαφορετικές δυνατότητες ισχύος. Οι παίκτες αυτοί, στη σκακιέρα εντοπίζονται στη Δύση (Ευρώπη), στην Ανατολή (Ινδία, Πακιστάν, Κίνα και Ιαπωνία), στο Κέντρο (πρώην αν. Ευρώπη και Ρωσία) και στον Νότο (Τουρκία, Μέση Ανατολή, Ισραήλ, Σ. Αραβία-εμιράτα και Ιράν). Αυτή η τεράστια σκακιέρα, η οποία εκτείνεται από τη Λισαβόνα μέχρι το Βλαδιβοστόκ, είναι το πεδίο του παιγνιδιού», το οποίο παίζεται από πολλές δυνάμεις.

Γιατί αναφερόμαστε στη μεγάλη σκακιέρα του Brzezinski; Διότι ακριβώς η ανάλυση που είχε συγγράψει πριν από 20 και πλέον χρόνια επικαιροποιείται, πρώτον, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του Ιουλίου 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Δεύτερον, από την πυραυλική αντιπαράθεση των τελευταίων 24ώρων μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Τρίτον, από την εξαγγελθείσα ιστορική συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου Τραμπ και του Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ. Το κέντρο βάρους του πολυδιάστατου παιχνιδιού στη μεγάλη σκακιέρα της Ευρασίας μετατίθεται ξανά στη Μέση Ανατολή, χωρίς να παραγνωρίζεται το άλλο μεγάλο παιχνίδι, το οποίο παίζεται και θα παιχτεί ακόμα πιο έντονα στην Ανατολή, δηλ. σε συνάρτηση προς την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα, με συμμέτοχους την Ιαπωνία, την Ινδία και το Πακιστάν.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν οφείλεται μόνο στις πρόνοιές της, τις οποίες ο Τραμπ θεωρεί «σάπιες και φρικτές». Ούτε στην αιτιολογημένη αντίδραση του Ισραήλ, το οποίο τεκμηρίωσε, πρόσφατα, την κατ’ ισχυρισμόν απάτη την οποία το Ιράν διέπραξε σε βάρος των P5+1 (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία). Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι, από το 1956, η Μ. Ανατολή είναι δική τους chasse gardee, πράγμα που μέχρι πρόσφατα η Μόσχα το αναγνώριζε. Η υποστήριξη της Ρωσίας προς το συριακό καθεστώς και η εποχική λυκοφιλία της προς την Τουρκία κρίνονται από τις ΗΠΑ ως εχθρικές ενέργειες, οι οποίες, ήδη, βλάπτουν σοβαρά τα συμφέροντά τους, υπονομεύουν τη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ και επιχειρούν ανατροπή του status quo.

Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ εκτιμούν ότι η επέκταση του Ιράν εκτός συνόρων υπονομεύει το εύθραυστο ισοζύγιο ισχύος στην περιοχή. Το Ιράν στηρίζει παντοιοτρόπως τη Δαμασκό, ενισχύει με όπλα και χρήματα τη Χεζμπολλάχ, η οποία τώρα ελέγχει ουσιαστικά τον Λίβανο, εξοπλίζει τους Χούτις στην Υεμένη και κατηγορείται ότι βρίσκεται πίσω από την Αλ Κάιντα και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις. Οι ηγεμονικές τάσεις της Τεχεράνης και η προσπάθεια απόκτησης πυρηνικών όπλων προκαλούν τις ΗΠΑ και το Ισραήλ και ανησυχούν βαθύτατα τη Σ. Αραβία, η οποία, όπως και το Κατάρ, συντάχθηκε με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ενδέχεται να έχει και άλλες ανησυχητικές προεκτάσεις. Πρώτον, οι ΗΠΑ φαίνεται να οδηγούνται σε σύγκρουση με Ευρωπαίους εταίρους τους. Η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία στηρίζουν τη συμφωνία με το Ιράν επειδή, συν τοις άλλοις, εταιρείες τους έχουν τεράστια ενεργειακά και άλλα συμφέροντα στη χώρα των αγιατολλάχ. Δεύτερον, η νέα κρίση έχει εκτοξεύσει τις τιμές του πετρελαίου στα ύψη.

Μαντέψτε: Ποιος επιχαίρει; Ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν, που ελπίζει σε ανάκαμψη της οικονομίας του μέσω του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Και ποιος άλλος καραδοκεί; Ο Ερντογανικός γκρίζος λύκος με τις νεο-οθωμανικές ονειρώξεις του. Τρίτον, το παιχνίδι στη σκακιέρα της Μ. Ανατολής ξαναπαίζεται. Τους νέους όρους φαίνεται να θέλει να επιβάλει ο Πρόεδρος Τραμπ αλλ’ υπό δυσμενέστερες συνθήκες, επειδή σήμερα οι παίκτες είναι περισσότεροι, πιο απρόβλεπτοι και άκρως επικίνδυνοι. Η υπεύθυνη διπλωματία καλείται ξανά να αποδείξει την ικανότητά της να προλάβει νέα, ίσως μη αναστρέψιμη, ανάφλεξη στην πιο εύφλεκτη περιοχή του κόσμου.