Οκτωβριανά – Χάριν Ιστορίας

Αναφέρομαι στο άρθρο «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και τα Οκτωβριανά» του κ. Νίκου Χρ. Χαραλάμπους που δημοσιεύθηκε στις 15.10.2017.

Επειδή αυτές τις μέρες έχουμε την επέτειον του Κινήματος του Οκτώβρη του 1931 αλλά και επειδή είμαι εγγονός του Λαρνακέα πολιτευτή και δικηγόρου Μιχαήλ Γ. Νικολαΐδη, εκ των πρωτεργατών του Κινήματος (ξεκίνησε από τη Λάρνακα στις 18.10.1931- δέστε σχετική φωτογραφία), αισθάνομαι την ανάγκη να σχολιάσω το προαναφερόμενον άρθρο του κυρίου Χαραλάμπους.

Αδιαμφισβήτητα ο Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος ήταν η μεγαλύτερη φυσιογνωμία του Ελληνισμού τον 20όν αιώνα. Επίσης αδιαμφισβήτητα ο Βενιζέλος θεωρούσε την ελληνοβρετανική φιλία υψίστης σημασίας για τα συμφέροντα της Ελλάδος και δεν επιθυμούσε να την πλήξει με οποιονδήποτε τρόπο. Η αμφιβολία μου, όμως, είναι κατά πόσον η πολιτική της αυτοδιάθεσης-ένωσης την οποίαν υποστήριζε τότε η ηγεσία των Ελλήνων της Κύπρου ήταν «ανόητος».

Κιτίου, Νικόδημος Μυλονάς

Η εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931 ήταν αποτέλεσμα της απόφασης της ηγεσίας των Ελλήνων της Κύπρου (με επικεφαλής τον μητροπολίτη Κιτίου Νικόδημο Μυλωνά) να διαλύσουν το Νομοθετικό Συμβούλιο και να διακηρύξουν ότι σ’ αυτό δεν γινόταν δημοκρατικά σεβαστή η βούληση της πλειοψηφίας του λαού, δηλαδή των Ελλήνων της Κύπρου. Οι ψήφοι των εννέα Ελλήνων βουλευτών, εξουδετερώνονταν από τις ψήφους των τριών Τούρκων βουλευτών, μαζί με τις ψήφους των έξι Βρετανών Αξιωματούχων, μεταξύ των οποίων και ο Κυβερνήτης ο οποίος είχε διπλήν νικώσαν ψήφον. Προς τι, επομένως, να υπάρχει Νομοθετικό Συμβούλιο – Βουλή, όταν η σύνθεσή της ήταν τέτοια, ώστε οι ψήφοι του 80% του πληθυσμού να εξουδετερώνονται από εκείνες του 20% και των μη εκλελεγμένων εκπροσώπων του αποικιακού καθεστώτος;

Οι ιδεολόγοι πατριώτες, εμπνευστές του Κινήματος του Οκτώβρη του 1931, εξ όσων προσωπικά γνωρίζω, δεν είχαν ως σκοπό την πρόκληση βιαιοτήτων οι οποίες κατέληξαν στη στυγερή Παλμεροκρατία, ούτε και είχαν σκοπό να διαταράξουν τις αρμονικές σχέσεις Ελλάδας-Βρετανίας, αλλά είχαν σκοπό να δώσουν το έναυσμα ενός αγώνα παθητικής αντίστασης, όπως εκείνον που είχε ήδη αρχίσει ο Γκάντι στην Ινδία, ο οποίος θα υποχρέωνε τον κατακτητή να δώσει δικαίωμα αυτοδιάθεσης στο λαό, με απώτερον στόχο την ένωση με την Ελλάδα.

Η συνεργασία των Ελλήνων της Κύπρου με το αποικιακό καθεστώς, στο Νομοθετικό Συμβούλιο, η οποία έδινε την ψευδαίσθηση ότι η Κύπρος διοικείτο δημοκρατικά, θα έπρεπε να τερματιστεί, για να καταδειχθεί η βρετανική καταπίεση και παραπλάνηση του λαού, ο οποίος θα έπρεπε να αφυπνιστεί και να κληθεί σε (παθητικήν) αντίσταση. Αυτή, εξ όσων γνωρίζω, ήταν η (μεγάλη) ιδέα των διοργανωτών του κινήματος (μητροπολίτη Κιτίου, Θ. Θεοδότου, Ν. Κλ. Λανίτη, Μ.Γ. Νικολαΐδη και άλλων) η οποία όμως δεν μπόρεσε να υλοποιηθεί, αλλά κατέληξε σε βίαιες και ανεξέλεγκτες πράξεις που έφεραν αρνητικά αποτελέσματα για το λαό. Η εξέγερση του Οκτώβρη του 1931 και το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950 υπήρξαν, όμως, προπομπός του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959.

Δεν θεωρώ ότι η ευγενής και πατριωτική ιδεολογία των πρωτεργατών του Κινήματος του Οκτώβρη του 1931, είναι δίκαιο να χαρακτηρίζεται ως «ανόητος» πολιτική ή ως «εγωιστική» στάση έναντι της Ελλάδος, η οποία μάλιστα έπληττε τα συμφέροντα της Ελλάδος. Ο Βενιζέλος είχε γνώση και από επαναστάσεις και από σθεναρή διεκδίκηση της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, στην κατάλληλη, βέβαια, στιγμή. Οι Έλληνες Κύπριοι, εθελοντικά, έλαβαν μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους (μεταξύ των οποίων οι Ενωτικοί Πολιτευτές Χριστόδουλος Σώζος και Ευάγγελος Χ” Ιωάννου) και ουδόλως ευθύνονταν για την απόρριψη της προσφοράς της Κύπρου στην Ελλάδα, από την Ελληνική Κυβέρνηση, το 1916, για την οποίαν ουδένα λόγον είχαν.