Η επανάληψη ενός στρατηγικού λάθους

Στην ιστορία των διεθνών σχέσεων, τα στρατηγικά λάθη είναι καθοριστικής σημασίας, ιδιαίτερα για τις μικρές χώρες. Για την Κύπρο, πρώτο τέτοιο λάθος ήταν η συναίνεση της τότε ελληνικής κυβέρνησης για συμμετοχή της Τουρκίας στην τριμερή διάσκεψη του Λονδίνου (1955). Έτσι αυτή ανέκτησε δικαίωμα ενδιαφερόμενου μέρους, από το οποίο είχε παραιτηθεί με τη συνθήκη της Λωζάνης (1923).

Ένα δεύτερο, ήταν ο έλεγχος του εθνοφρουράς από τη χούντα. Έτσι, παρότι όλες οι γνωματεύσεις, περιλαμβανομένης και εκείνης του νομικού τμήματος του ΟΗΕ (γνωμάτευση Kelsen), απέκλειαν τη χρήση βίας από τις εγγυήτριες δυνάμεις, η Τουρκία, με αφορμή το χουντικό πραξικόπημα, εισέβαλε στην Κύπρο και επέβαλε τη διχοτόμηση που είχε συμβατική υποχρέωση να αποφύγει.

Τρίτο σοβαρό λάθος ήταν το γεγονός ότι μετά το ομόφωνο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, 3212) 74, που το ψήφισε και η Τουρκία, οι διαπραγματεύσεις δεν άρχισαν με όρους την αποχώρηση του κατοχικού στρατού και την επάνοδο των Τ/κ στους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχίσαμε με τη ψευδαίσθηση ότι θα εξασφαλίζαμε βιώσιμη λύση, με την παρουσία 40.000 κατοχικού στρατού και τη συνεχή ροή εποίκων.

Αποτέλεσμα της πολιτικής εκείνης, ήταν η χωρίς αντάλλαγμα αποδοχή της διζωνικής, η εκβιαστική ανακήρυξη του ψευδοκράτους και το σχέδιο Ανάν, που νομιμοποιούσε τα τετελεσμένα της εισβολής!

Για μια βιώσιμη λύση όμως, απαιτούνται τέσσερεις βασικές προϋποθέσεις:

α) Λειτουργική λύση, γεγονός που αποκλείουν τα μέχρι τώρα συμφωνηθέντα. (βέτο Τ/κ, εξίσωση μειοψηφίας - πλειοψηφίας, συντριπτικό κόστος λύσης).

β) Κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με τη διζωνική και την παραμονή όλων των εποίκων, οι πλείστοι Ε/κ εκτοπισμένοι ούτε στις εστίες τους επιστρέφουν, ούτε τις περιουσίες τους ανακτούν.

γ) Η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν εξασφαλίζεται, διότι ναι μεν η Κυπριακή Δημοκρατία είναι το νόμιμο κράτος που αναγνωρίζει η διεθνής κοινότητα, αλλά Τουρκία και Τ/κ, με την ανοχή του ΟΗΕ, την αμφισβητούν συνεχώς και την υποσκάπτουν ανενόχλητα, επιμένοντας ότι οι διαπραγματεύσεις αποσκοπούν σε νέο κράτος μέσω μεταβατικής λύσης.

Ένα νέο κράτος, όμως, ουσιαστικά πραγματώνει τους τουρκικούς στόχους, ενώ σε περίπτωση διάσπασής του, η αναγνώριση δύο κρατών θα είναι δεδομένη. Το ίδιο ισχύει μακροπρόθεσμα, για τη διεκδίκηση από τους Τ/κ, ολόκληρης της Κύπρου. Διότι με την πολλαπλάσια γεννητικότητα των εποίκων, οι τουρκόφωνοι θα πλειοψηφούν έναντι των Ε/κ.

δ) Εγγύηση και ασφάλεια. Δεν έπρεπε καν να τίθεται τέτοιο ζήτημα. Διότι πρώτο η επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ενός κράτους απαγορεύεται από τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ. (άρθρο 2(7).

Μοναδική εξαίρεση ισχύει, υπό προϋποθέσεις, για το Συμβούλιο Ασφαλείας. Δεύτερο, η χρήση βίας, που συνεπάγονται τα επεμβατικά δικαιώματα, απαγορεύεται από το άρθρο 2(4). Μοναδικές εξαιρέσεις επιτρέπονται για λόγους αυτοάμυνας (άρθρο 51) και κατ' εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Ασφαλείας (άρθρο 42). Άλλωστε, κριτήριο δεν είναι μόνο τα δεινά των Τ/κ λόγω της ανταρσίας τους κατά του νόμιμου κράτους, αλλά και τα πολλαπλάσια δεινά των Ε/κ, για τριπλάσιο χρονικό διάστημα, λόγω της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής.

Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα λοιπόν, ήταν σοβαρό στρατηγικό λάθος της Λευκωσίας να σπεύσει στη Γενεύη, χωρίς τις στοιχειώδεις εξασφαλίσεις για τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, την αντικατάσταση του κατοχικού στρατού από ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ και την ουσιαστική συμμετοχή της ΕΕ και των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας στη διάσκεψη. Οι προϋποθέσεις αυτές, θα μας εξασφάλιζαν και την απαραίτητη πίστωση χρόνου, για να επανεξεταστεί το Κυπριακό υπό το φως των ευρύτερων εξελίξεων στην ανατολική Μεσόγειο, με πραγματικές προοπτικές βιώσιμης λύσης. Αλλά έστω και τώρα, αν η Άγκυρα επιμείνει στην αδιαλλαξία της, δεν είναι αργά να το επιδιώξουμε, επιμένοντας παράλληλα να ερωτηθεί το Διεθνές Δικαστήριο, για τη νομιμότητα της συνεχιζόμενης τουρκικής εισβολής - κατοχής και κατά πόσο αυτή επιτρέπει ελεύθερες διαπραγματεύσεις και δίκαιη λύση.

*Πρέσβης ε.τ.

Χρήστος Ψιλογένης

πηγή: http://www.philenews.com/el-gr/f-me-apopsi-eponymes-gnomes/385/348232/i-epanalipsi-enos-stratigikou-lathous?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=facebook&utm_source=socialnetwork